احمد تفضلی

دهقانان در جامعه ساسانی از زمینداران کوچک محلی بودند که از نظر طبقاتی پائین تر از بزرگان وآزادان قرار می گرفتند. آنان از مهم‌ترین نگهبانان آداب و رسوم و فرهنگ باستانی و روایات ملی و میهنی به حساب میایند. از این روی با ورود تازیان به ایران و سقوط ساسانیان و فرو ریختن ساختار اجتماعی شاهنشاهی ساسانی دهقانان با نگهداری از فرهنگ و زبان ایرانی به حفظ تمدن کهن ایران کمک شایانی کردند

این گفتار به نقش قدرتمند دهقانان از زاویه‌های مختلف می‌ پردازد و نیز اهمیت آنان در حفظ فرهنگ و تمدن ایران را برجسته میکند

احسان یارشاطر

 

در اوضاع آشفته و مبهم جهان ایران همچنان با گرفتاریهای خود دست به گریبان است. پان عربیسم و پان تورکسیم درباره خوزستان و خلیج فارس و آذربایجان به تحریف حقایق مشغولند، همسایه شرقی هم نسبت به خراسان بی نظر نیست، برخی از گروههای سیاسی باصطالح »خودی« نیز در ایران و خارج از ایران، از ایران »کثیرالمله« نه ایران یکپارچه، و از آذربایجان شمالی و جنوبی و خودمختاری خلقهای کرد و بلوچ و ترک و ترکمن و عرب و...سخن می گویند. در چنین احوالی در سالهای اخیر موضوع نفی هویت ایرانی و نفی وجود ملتی به نام ملت ایران مطرح گردیده است با تکیه بر این نکته که اصوالا نطفه هویت ایرانی در اروپا بسته شده است نوشتار حاضر، بجز مقدمه کوتاه، مشتمل است بر دو بخش. بخش اول: »ایران در دوران باستان«، نوشته استاد جالل خالقی مطلق، و بخش دوم: »ایران در دوران اسلامی« نوشته استاد جالل متینی که بترتیب از نظر خوانندگان گرامی می گذرد.

اصغر فتحی

احمد کسروی، نویسنده، پژوهشگر و زبان شناس ایرانی در قرن بیستم بود. کسروی خواستار مبارزه با «واپس‌ماندگی فکری و علمی» و روشن‌گری و خردگرایی در تمامی وجوه زندگانی بود. وی بنیانگذار جنبشی سیاسی اجتماعی با هدف ساختن یک «هویت ایرانیِ سکولار» در جامعهٔ ایران، موسوم به جنبش «پاک‌دینی» بود که در دوره‌ای از حکومت پهلوی شکل گرف. وی برای ارتقای فرهنگ ، اندیشه‌ها و ارزش های ایرانی تلاش کرد و نقش مهمی در تحولات اجتماعی و فرهنگی این کشور داشت. احمد کسروی در ۲۰ اسفند ۱۳۲۴ و در سن ۵۵ سالگی، در اتاق بازپرسی ساختمان کاخ دادگستری تهران «به ضرب گلوله و ۲۷ ضربه چاقو» توسط افراد گروه «فدائیان اسلام»، ترور شد. فتوای قتل احمد کسروی را مراجع تقلید بزرگ آن روزگار صادر کرده بودند. مقاله حاضر، دیدگاه‌های او را در مورد سه موضوع دین، آموزش و پرورش و حکومت مشروطه در ایران مورد بررسی قرار می دهد‌.

جلال خالقی مطلق

جشن مردگیران، یکی از مراسم نوروزی در ایران باستان بود که در آن زنان به عنوان محور اصلی جشن به شمار می‌رفتند. این رویداد در پنجمین روز از ماه دوازدهم سال برگزار می‌شد و به نام سپندارمذگان نیز شناخته می‌شد. در این روز، مردان به زنان هدایایی می‌دادند و احترام خود را نسبت به زنان نشان می‌دادند. یکی از رسم های این جشن این بود که زنان شوهردار از شوهران خود درخواست کفش، لباس یا خرید کوزه‌های نو می‌کردند. این مراسم نشانه ای از تقدیر و احترام به نقش زنان در جامعه بوده و همچنان در برخی مناطق ایران بعنوان روزی برای بزرگداشت زنان جشن گرفته می‌شود.

مقاله پیش رو در ابتدا به بررسی واژه مردگیران می پردازد و در ادامه این جشن را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار می دهد