جالل خالقی مطلق و جلال متینی

 

در اوضاع آشفته و مبهم جهان ایران همچنان با گرفتاریهای خود دست به گریبان است. پان عربیسم و پان تورکسیم درباره خوزستان و خلیج فارس و آذربایجان به تحریف حقایق مشغولند، همسایه شرقی هم نسبت به خراسان بی نظر نیست، برخی از گروههای سیاسی باصطالح »خودی« نیز در ایران و خارج از ایران، از ایران »کثیرالمله« نه ایران یکپارچه، و از آذربایجان شمالی و جنوبی و خودمختاری خلقهای کرد و بلوچ و ترک و ترکمن و عرب و...سخن می گویند. در چنین احوالی در سالهای اخیر موضوع نفی هویت ایرانی و نفی وجود ملتی به نام ملت ایران مطرح گردیده است با تکیه بر این نکته که اصوالا نطفه هویت ایرانی در اروپا بسته شده است نوشتار حاضر، بجز مقدمه کوتاه، مشتمل است بر دو بخش. بخش اول: »ایران در دوران باستان«، نوشته استاد جالل خالقی مطلق، و بخش دوم: »ایران در دوران اسلامی« نوشته استاد جالل متینی که بترتیب از نظر خوانندگان گرامی می گذرد.

جلال متینی

روز نجات آذربایجان از فرقه دموکرات یکی از رویدادهای مهم و درخشان در تاریخ یک قرن اخیر ایران است. این فرقه، به هدف جداسازی آذربایجان از ایران اقدام کرد و با تأیید و همکاری کشورهای خارجی، برای تجزیه و تفکیک ایران کوشید. اما در روز ۲۱ آذر ١٣٢٥، مردم آذربایجان به صورت جمعی و همراه با نیروهای امنیتی ایران، علیه این فرقه به پاخواستند و موفق شدند تمامیت ارضی کشور را حفظ کنند. این عمل، نشانه ای از همبستگی و اراده قوی مردم و دولت مرکزی ایران در حفظ وحدت کشور بود و به عنوان یکی از بزرگترین اقدامات ملی در تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود. مقاله پیش رو اتفاقات آن زمان را با مستندات تاریخی مورد بررسی قرار داده است.

احسان یارشاطر

ایران باستان در زمینه فرهنگی به عنوان مرکزی برجسته برای هنر، علوم، و ادبیات شناخته می‌شد. اهمیت زبان فارسی در آن دوران به وضوح دیده می‌شد و آثار ادبی و شعری به زبان فارسی نقش بسزایی در شکوفایی ادبیات داشت. این دوره‌های تاریخی و فرهنگی، تأثیرات عمیقی بر تشکیل و تکوین هویت ایرانی اعمال کردند و مبانی فرهنگ، زبان، و هویت ملی ایران را به وجود آوردند که تا امروز نقش مهمی در فرآیند تاریخی و فرهنگی این سرزمین ایفا می‌کنند. مقاله حاضر به بررسی سرگذشت ایران در دوران پیش از اسلام پرداخته و ایران را از جنبه های مختلفی نظیر آثار تمدن روم بر ایران، جهان بینی سیاسی و فرهنگی ایرانیان بررسی قرار داده است.

جلال متینی

تهاجم و فتح ایران توسط اعراب یکی از مهمترین رویدادهای تاریخ ایران است که منجر به تحولاتی بزرگ و دگرگونی‌های شگرف در سرنوشت و آینده این سرزمین گردید. این تهاجم در قرن هفتم میلادی، در زمان خلافت ابوبکر ۶۳۴–۶۳۲ ، آغاز شد و در نهایت، در سال ۶۵۱ میلادی با کشته شدن یزدگرد سوم آخرین شاهنشاه ساسانی ، باعث سقوط کامل دولت ساسانی گردید. انگیزه اصلی این حملات که منجر به ویرانی و تخریب بسیاری از شهرها، روستاها ایران شد و نیز موجب تلفات جانی بزرگی گردید غارت اموال و بردن زنان و فرزندان ایرانیان به بردگی بود. اشغال ایران، سرآغاز فرایند تدریجی گرویدن ایرانیان به دین بیگانه بود که چند قرن طول کشید. در مقاله حاضر سعی بر آن شده است که به اختصار اتفاقات آن دوران را از نظر بگذرانیم.